NAITUHDI

Monday, 25 December 2017

ONE WORD SUBSTITUTION OF BRU

MTHINOUH=KLUM KSA ONG PHUH SAUH NAIRI MO NOUH

SNUNGNOUH=KEHA NOUH SNUNGTHAI

SAMARINOUH=KAUKTI RILAIHNAIMA ZATHAI KAI LAIMO.

ZATHAI=JE PHO TONG YAGNAI, TOINGYAG NAI (AKE KAUWAINGSA GBULRI SAMO KHE''ZAGA)

RAICHOUHTHAI=BO RAI NI ACHOUHTHAI (OLD USE=SINGKASON)

NOUHYONG=BO KHE RAI BAI RAIMA(QUEEN) TONG MO NOUH

KHONG/YATHAIKHONG=BO KHE BROUH, MANOI SONAIMA HONAIMA KEHA YATHAI NANGMA KOL
E. G. MALKHONG=MANOI HONAIMA, 



Thursday, 21 December 2017

Kaubru word-D

Da-big knife,
Damai-small cloth worn by men
Dauhdauh-clearly 
Dauh-clear
Dai-quick
Dapha-community
Dasoing-put into
Dasa-small knife
Daha-put 
Daphong-handle of knife
Dao-crane
Daoyalao
Daing-o'clock/hour
Dala-always
Dali
Dalam-hillock
Dahloug-knife sharpner
Dam-directly e.g.dam maiyagha/dam khe masuha/dam romyagha
Daridari-following one after another
Dauwa-feast
Dailo-dal,one kind of bru dance
Dailo msamung
Dasi
Deh-bend
De-is it?
Del
Daldal-variety of
Deingi-traditional rice grinder
Dera-accident, mistake
Dei-as,like
Deing-as

Dainphong-clock
Dailophrehhloung
Dasprama-internal stomach
Dakatai-a kind of big knif with twisted end
Dakli-knife with handle
Dalo
Dalong
Dih
Debra-left hand
Drau
Drausao
Dramai
Dehma
dehsa
Desmara
Dewaingnouh

KHAOROI-ADZE

Wednesday, 20 December 2017

KAUBRU WORD

Bo
Bugbu
Boi
Boikhong
Boikrang
Boitala
Boitali
Boiragi
Botheh
Bochela
Bocheing
Bochwu
Bongbrai
Breingha
Baileing
Bottha
Bettha
Berai
Birkhong
Boikhong
Bál
Bái
Baikang
Bonda
Bongreing
Baugla
Boka
Bileing
Birbrai
Ba

Bathehtheh
Baleh
Balehleh
Bya
Biya
Brongbrong
Brung
Brungbrung
Bosta
Boistalima
Buai
Buaibuai
Bua
Bung
Bini
Being
Brem
Broi
Brangbrang
Bugbu
Batali
Bosik
Bosi
Borsa
Buwai
Bagkhla
Bakil
Bolajur
Bisnal
Bulbouh
Bdeih
Bogrong
Buroi/brói
Biskatali
Bagra
Badia
Byeing
Byeingha
Byeing jora
Bang
Buttha
Bloi
Bonje
Batai
Batailai
Batailaimo
Behtra
Bel
Belanng
Bis
Bachoi
Baroi
Barubaru
Baikoung
Baih
Baihkluh
Báiklouh
Báikhruh
Bathai
Bathauh
Bathauhthai
Borisroi
Bolphu
Bol
Bolthai
Boluhluh
Bu
Busprauh
Busmai
Bulai
Buthaih
Buthai
Burdi
Bru
Brouh
Brouhha
Brouhma
Burkong
Burdi
Bura
Burchouh
Bodei
Blah
Blahblah
Bleh
Bled
Beingi
Bustoh
Bustong
Bilai
Bilaiti
Blam
Beh
Baukcha
Bausa
Bsa
Bikreing
Bim
Bloung
Bijra
Bajna
Banja
Baja
Bajama
Báikhlai
Báithreing
Burkoung
Baka
Bata
Buraha
Bu
Brom
Bromnang
Bramjai
Blentoi
Bohouh
Bahaingyuh
Bul
Bukcha
Buksaih
Bachak
Byeing
Biangoma

Monday, 18 December 2017

REANG BRU DICTIONARY

Bohouhsir-n. Abdominal

Bohouh haingzag-n. Abdominal muscle

Aokchai-nouhrem=abbey

Houhtola-abdomen

Saklai-mthi=abortion pill

Dingga-sihkhau=abra

Khumnoti-acacia

Snungthai-academy

Raisouh-acanthophoenix

Mongna-ace

Yastung-achilles tendon

Khaoroi-adze

Sunday, 17 December 2017

KAINGCHOLA BAI KERANG

Daihasing wo keha bettha khaihni gdo bakhannang kaingchola tong pho . Salha singkhe Kaingchola bakhan ongmo no naislehsouh ye keha kerang khaihlaihnai batai ha pho. Joto bloung ni muima rau kthumlaiha brau khaihlaimo naini.akhe kaingchola puila kalaiye khaihha .khe uklau nainaiha kerang no khe khorangktor khe saha, "Nungba brekhe paihnaima khe choungphi asahha myehmyeh khe hingmo bai ba?"khe kerang bu yakgu chauh tong khe kaingchola sauhphlau ye lama kaingbaihching yo khe thu tongha pho, Leinghoihnaima jora le gbangma se tong kho hing choungye."kerangha bu thauhya khe hinng tongha pho, never akhe souhthaima.Kerangha pai khe nainai muima rau khaka ye chrih laiha pho khe kaingchola pho siphaiha khe msauh phlausa ye siyaisa ye khaihja ha pho arpho baluhslah thangha .

Simaingmo: Kluhkluh khe tang khe se samung le cha ou

Monday, 20 November 2017

BRU LANGUAGE RECOGNITION

Reangs demand language inclusionOur Special CorrespondentAgartala, Oct. 24:The Bru Socio-Cultural Organisation, the apex cultural body of the community, is planning to send a delegation to meet the Tripura chief minister and governor and press for recognition of their Kau Bru language."Contrary to popular belief, we do not speak Kokborok. Our language called Kau Bru, it is different from Kokborok in many respects. Hence,we demand recognition of Kau Bru as a separate language by the state government," said Bimal Reang, former secretary of the organisation and currently an official in the panchayat department.He said as a government official he was no longer associated with the activities of the organisation but supports the demand as a member of the community.Reang said in the Tripura Official Language Act, 1964, only English and Bengali had been recognised and no place was given to Kokborok, which then lacked a script."After the Left Front came to power in 1978, Kokborok was recognised as an official language on January 19, 1979, by an amendment. At that time, the Reangs (Brus) had pointed out that their language was separate and distinct from Kokborok and demanded recognition for Kau Bru but this was not granted," he said."Most of the Reangs living in Kanchanpur subdivision of North Tripura, Ambassa and Gandacherra subdivision in Dhalai district and Santir Bazar subdivision in South Tripura find it difficult to speak Kokorok. The problem is most acute for Reang students in schools where Kokborok is the medium of instruction," said Reang.He said that after the formation of the socio-cultural organisation in 2001, several representations were made to the state government but the demand for recognition of Kau Bru was not accepted."After a series of meetings recently, the organisation decided to send a deputation to meet chief minister Manik Sarkar and governor Tathagata Roy on the demand. The group may even launch an agitation if the demand is not fulfilled," Reang said.He also rued the plight of Reangs in neighbouringMizoram."Unless they convert to Christianity, even basic amenities given to citizens are denied to them. There is no question of recognition of language and a large section of Reangs cannot speak their mother tongue," he said.He said Reangs started migrating to Mizoram forjhum(shifting) cultivation in the second half of the 19th century. "Brus or Reangs in Mizoram constitute the second largest community but their condition is far worse in socio-economic terms than in Tripura," Reang said.

Friday, 17 November 2017

Kaubru dictionary-2

jelly :Msnal
jewel :kaing
join :Hah
journey : lamtri
judge :bichar,salaikuhlai
jump : baih
keep :toing
kettle :chahptuk
key :phiakong
kick :tauhmo(Yyakongbai tauhmo
kind : brouhkchang
knee : yasku
knife : daplaih
knot :mthoi
knowledge :sinrungma,siyan

Kau bru dictionary

I :ang
ice :yeingbdwu,toimdwu
idea :burdikhaidi,Mul,chongmul
if :akhese ongkhe,jodiyo
ill :rauhya,klum
important : nangmo
impulse :sehsah,
in :ro,wo,msing
increase : bangnangmo,barenangmo
industry :Tauhnouh
ink : kalimtoi
insect :Yongsa-kuhsa,yong
instrument :tamsuhthai
insurance :thaihri
interest : mchu(rang ni kautma wo),mchusaih
invention  :puila tauhmo
iron : sor
island :Toimall harong

Bru(reang) dictionary

garden : baroi,blung
general :sola,areingma
get:mai mo
girl : Broi
give : Ri
glass :aingna,sorbeing,lumbar
glove :yakkhoh
go : thanng
goat :puing
gold :Rangzak
good : kaham,ham
government :Haa -tuimung
grain :thaikloi(moikloithaikloi))
grass-sam
great : Ktor,gnang,
green :khorang
grey :phuihpleh
group :mthoh,msong
growth : torlau,tosa,
guide :mruh,naisa
gun : Silai/slaii
hair :mkhnai/khnai
hammer : Atura
hand :byak/yak
hanging : kchoi,rurairai
happy :khakchang,tongthauma
harbour :sodaigor,tuikhongrai
hard : krauh,
hardware :kolmanoi
harmony :sorsohnaima
hat : tong,tupo
hate : naisleh,muhphoh
have :tongmo
he :bung
head :mkhrouh
healthy :sauhkaham
hear : khna
hearing :khnamo
heart : mkha
heat : ktunng
help : nangkhruh
history : ksungkautma
hole :mkho

Kaubru -bru(reang)dictionary

face : Mkhang/muhkhang
fact :Gboi
fall : klai,krai
false : chaya
family : Nouhkhong
far : kchalteh
farm :harongha
fat : mmangkto,ola,
father :mpha,Apa(my father)
fear : krimo
feather : mkrang,taukrang
feeble :Rauhya,lewa
feeling :Matongyagmo
female : Broima,yuh,broi
fertile :Houhsa
fiction :gboiyama
field : harongha
fight : bulai
finger :yaksoi
fire : horr
first : puila,skang
fish : Á
fixed : gbayag,kaupailai
flag : phorphori
flame : horslai
flat :  gbel,kpher
flight :bimo,bikhong
floor : hatena
flower : mba,khumba,khum
fly : bi
fold :Chah,dol
food : ada,maimoi,chámung,
foolish :siyankroi,brouhksong
foot :yapha
for :ni Bauh,bauhuo
force :  phaingsing,bolajur
,forgive : Uaingsouhma,karkhui
fork :mpra,bopra
form : mkhongmsauh
forward : buskang hoihmo
fowl : taubrouh
frame :mkoung
free : youhmo,
frequent :dalaroh
friend : pal,kchingkma
from : Ching,nching
front : buskang
fruit : mthai
full : kplung,pah,kapaiyag
future : buskang,ongnai

ENGLISH-BODO-BRU LANGUAGE

ear : खोमा (Kwma):Khunju
early : सिगां (Sigang):skang,dai
earth : वुहुम (Buhum):haa/hayungma/purthim
east : सानजा (Sanja):salka
edge :mkhoung(Bru )
education :सोलोंथाइ (Swlwngtai):snungmung
egg : दावदै (Daodwi):tautoi
end : जोबथा (Jwbta):paimo
engine :kol(Bru)
enough : थोबाइ (Twbai):ongha/njora
equal : समान समान (Soman Soman):bauhha
error : गोरोनथि (Gwrwnti):chaya
even :  जरा  (Jora) / अबलाबो (Oblabw):arpho
event :  फोरबो (Pwrbw):panda
ever :  अराय (Orai):ksungha ni
every :  गासिबो (Gasibw) /  मोनफो्मबो  (Mwnfrwmbw):pahpha
example : जेरै (Jerwi):phnuhsphaimo/kau uo/kauhangsu
exchange : सोलाइ सोल' (Swlai Swlo):slailai
existence :tongmo(Bru)
expansion :sothingmo,(Bru)
experience : रोंगथि (Rwngoti):Rungmotongmo
expert : आखा फाखा (Aka Paka):kmai
eye : मेगन (Megon):mkoih

KAUBRU TO HINDI

Anka-chingno,mkethai(number)/tuke-bthai

Anka-talika- Snungmo-bthai lekha

Ankur- msouh

Ankus-mayung daidar,mthauhmo

Ang-msauh/bsaoh

Angãcharee-pal,kchingkma,

Anaja-Msayuh

Angana-nouhkhla

Angbhut-msala

Angaraksak-Sauhmruhnai

Saturday, 28 October 2017

SINGLI NI YAMCHI LAHBA

Zodin Toimoy > Kau Bru Readers and Writers
OUTLOOK - I
JIBON NI YAMCHI LAHBROI
(Connectivity of Four Walls of Life)
Masing ni jwo hahsing thang phi gra ha ba, hor wo khrangbu jirmo khorang bai tal kpi tola msoi houhnang huhsong wo chore ye houngmo khorang se khunju wo hah dei hah dei ong matong phi sio lei! Aichu Taula khuha ksih khe "apa burah nai ni thanng sna" hing ye msala mpha no hneh ye "tauhsa ai gra thou Akula" hing ye mpha yachauhmo no daidi airi slah mai ya ye mpha bahcha ya khosni nouhkhla 'urima ha' pal rao khauh ya khosni khauh ye madul du ye burah nai dei nai dei tau kau yag nai madul dumo ni jora ong tong phi ha. Blong mkhaih phi pho hakpeih-kpah, ruwaih-thamphoi rao bu kroih pai ha sori nari thangsa ye, houh ni samung sli raobu pai phi ha khe "tini le mphu mkhaihmo rao se bo soi rao bai ma rtuh gra nai, moi kroi ong thaih ha" hing ye khaphang wo choungmo ni somoi souhphai phi tong ha. Mma ongnai pho "areing tongmo ni slai le" hing ye kutai ktung kchih kchah no ru ye masing jwo klauma msa rao kchang ye thu mai ya ong yag nai no kri ye nouhkhla maikta phraingmo wanda klau bai tau mruh dei mruh dei boki tauh ye tong phi ou. Saroi ong khe mpha moi rtuh ni thangmo no mkoih lau sau lai ye thaihthauhther no "kuku papa mphu mai de mai bi noh?" hing ye msa rao swunglaimo no mma pho khauhkhlu theihmo no bathauh ye khunju kai ye msai mphu maibi yag nai asamo khaphang bai mnoisluh khe khna ye tongmo ni somoi sei. Thagur raimo ni somoi, masing saltung, barsa ongmo rao pho kthang tongmo muilio sirimo aitiar se ong ye tong phi ou; sapheih mai yag nai kroi.
EPISTEMOLOGICAL STATEMENT
Mnusu ni tongmung-chamung wo krung rao samo le manoi mungbroi klaising ye tong mi hing ye sa ou. Abo mungbroi no yamchi lahbroi dei khe pho sa yag phi ou, bo rao khe - i) social dimension (lugo-proja tongmung), ii) economic dimension (tangchamo-songnungmo), iii) political dimension (para khachamo), bai iv) religious dimension (dormo lamo) rao sei. Bo manoi mungbroi se mnusu no krokhloh ye nouh ni yamchi lahbroi dei khe ye toing yag ou. Yamchi lahha krai pho mnusu ni tongmung gulma ong thang mai mi hing ye sa yag ou.
BRU AND FOUR WALLS: PAST AND PRESENT
Chini Bru jati wo bo yamchi lahbroima kaham khe de dumphung de toing yag kho? hing mo jejon ni khaphang ou tong mai khe ham nai. Ake chini Bru ni tongmung, tangchamo-sungnungmo, parakhachamo, dormo lamo rao no pho nai ha sing khe bo yamchi lahbroima krunglai ya ongmo nuh mai nai. Ake mchoi-mchu sungni juk ou tongmung (social life) no nai khe nouhkchu-nouhskang berai lai ye, moi-thai ri/hoih chalai ye mile lai ye tonglai ou. Bo ni mser wo msa bai msa maidu seihlai ye bulaimo no khanang ye mma bai mma gbahlai ye baikhrehri lai ye (sarai lai ye) thangmo tong ou. Bo mang thauh ya, sauh kching sauh waihthaih lai ye, sauh kching sauh makrilaimo pho no tong ou. Sisi kmai bai mangjai kmai, bura ni kauthai maipai tongnai rao no makrimo bauhha tong phi ou. Tangchamo lama wo pho kanggal ni kanggal huhba hau cha ye sauhni houhphaiti le tangkhouh ye chapai tong ou. Dormo pho aichu bahcha khe rungtuh mairong khlumsa ye Mainouhma no mane ye tong ou (tre tre mtai no pho mane ou). Tma hing khe, parakhachamo (political life) wo houhgra ni kau lalai ya ongmo bai para ni tuithenai rao ni kau lalai ya ye kati sahka khi khui phi nai tong phi ou. Bo dei ong dei ong dei no para ktor ongslah mai ya bai sekhouh pai ye je blong kra no rtuh pai thang ou. Ortho khe, ake ni chini Bru ni tongmung ou bo yamchi lahbroima krunglai ya ye kauhkhrai tongnai tong mse klai yo.
Askal ni purthimbi churuh churuh ongthang mo ou sisi kmai bai sarailaimo le kroihruh kroihruh ongthang ha Bru jati ou pho. Bo dei khe ong thangmo ni ortho le askal purthimbi ou rangkhau poicha (economic) ni khemotar tor thang thing pho ong mai ou. Chini bru khade kanggal klaimo nching ye tini souhphai ye kakhouh lamai ya kho ong ye tong phi khou. Je purthimbi ni nouhbar sihmo ruh ou 'ka thou ka ya thou, rung thou rung ya thou, cha thou cha ya thou' gboing matong phi gra ha. Bo dei khe ye purthimbi ni nouhbar ruh ou chungno sophreh ye toing yag thing yo chini jati ni yamchi lahbroi no krunglairi slah ya bai krunglairi yag nai khemotar kroi ong ye tong ou. Rangkhau poicha khatungmo ni bauh wo beingno phil mo rao, khaumo rao, bulaimo rao tongsa phi tong ha. Chini jati ni lekha krung kmai rao pho rangkhau-pocha no naisur ye khaphang babe pai ye tong ou (nouhkhong houhkhong tong phi khe nang phi ou). Bo dei khe chini economic yamchi no snam/rauhri ni hing ye choungthaih thing yo tre yamchi lahtham no isa khe slah ya ong thang ni makri khruh phi ou. Askal ou chini Bru ni social life (tongmung akol) no chihpheih ye naiha sing khe, mma-mpha no baumo rao, houhgra jagra no man toingmo rao/kaulamo rao kroi ong thang ha. Nouhkchu-nouhskang berai lai ye moi-thai khau hoihlaimo rao chini bru jati ou pho nuh yag nai kom ong thang ha. Parakhachamo lama ou pho para ni tuithenai rao ni kau mane ya ongmo thauh ya ye tuithenai rao pho usom no maiya cha ya mani rang mai yag naima no rtuh ye proja ni rang seihcha ni sleh ya gbangma tongsa phai ha. Akhe dormo lamo pho ake ni mtai no manemo ni khaphang - krimo bai man toingmo khaphang - bai dormo pho tui thaih si ya. Je beingni blah dei khe ye polaha lalai ye tong ou. Mtai no bu mane souh phi ya, Isor kthang no pho no mane souh phi ya ye tong pai ou. Khristian dormo lanai rao pho Khristian ni tongmung kaham bai mondoli ni 'tangmungma', 'rimungma' no jromsoi ye tangsouh ye risouh mainai gbang kroi. Tre tre dormo lanai rao pho dormo ni rti dei khe tongmai nai gbang kroi ongsa ye tong ha. Bo dei ong thing yo keha ni mtai bai Isor ni asirbat pho kplung chung mai ya.
TASK AHEAD: METHODOLOGICAL QUEST
Ake bai askal ni chini Bru ni tongmung no nai ye yamchi lahbroima krunglai ya ye kraipai tongmo chung nuh mai nai. Jesuhha paka dalam khah ye tong phi pho chini society (jati) manang ni tongmung, tangchamung, parakhachamung, dormo lamung kaham khe tuisa ye krunglairimo ong ya khe asirbat yarung suh mai ya. Are ong thing yo tauh wo chini Bru ni krung-kmai rao ni pocha le behtha sli ou. Rangkhau-poicha mangno rtuh slah yag nai jwo ong si ya (askal purthimbi ni hingmung wo economic power tor phi pho) chini jati ni khe ye yamchi krauh-kaham snam lai yag nai nang thang ha.
22 October at 23:39 · P

Bru{Reang }dictionary

Da-n.Knife,chopper

Dau-n.stroke(bird)

Dai-v.quick

Daing-n.time,o'clock,e.g.daingha-one o'clock

Daiphut-adj.quickly, immediately

Daphong-n.handle of knife or chopper

Dari-dari-adj.walking in line,many people or animal following one after another

Daingphong-n.clock

Daiha-n.one time,one moment,once

Dailo-n.dal,one style of dancing of BRU people

Dankulehma-n.water wave

Del-n.disappointed(feeling)

Deh-v.to bend backside






Sunday, 22 October 2017

Kaubru kauthai-1

Jwóraphong/daingphong(clock) ni Jwóramapa
Daing is the unit of Jwóraphong /daingphong(clock)
Daing means time in bru language

Daing-ha=one o'clock

Daing-noi=two o'clock

Daing-tham=three o'clock

Daing-broi=four o'clock

Daing-ba=five o'clock

Daing-douh=six o'clock

Daing-sning=seven o'clock

Daing-chaih=eight o'clock

Daing-skuh=nine o'clock

Daing-chi=ten o'clock

Daing-chisa=eleven o'clock

Daing-chinoi=twelve o'clock

Hour=Daingbuai

Saturday, 21 October 2017

KAU BRU SHORT STORY

 BERA MRUHNAIHA

Daiha singkhe keha bera mruhnaiha Kla bsa tong pho,. Salha khe bung para brouh rau no kauphi saye akleih ni chongha.khe bung chrih ha, “Nangkruhlai Ra di! Sial! Sial!”hing ye.Para ni brouhrau khnaye Khaihnanglaiha bera mruhnai klabsa no nangkhruh ni. Bung Tong thing souh khe Swung laiha, “buktoi yo sial?”Bera mruhnai kla bsa mnoiha, “Ha, Ha, Ha! Nrau no le Kauphi sa phi sei. Nrau le ang le Thungpheih mi sei.Tre doi sal wo, uchih thungpheih phiha.bung chrih phiha, “Nangkhruhlai ra! Nangkhruh lai ra! Sial! Sial!” Uchihha, para ni brouh rau Hathai khaihsa nang lai phi ha nangkhruh ni himba uchih skang doi kauphi sa mo maiyag phiha. Brau bettha gingsa ha akhe sluh grauh ongmo.khe sa tong khe sial gboima ni phaiha. Sial bthwuabo bini Bera rau no soih phaiha tre tre bera no pho.Bera mruhnai ha Para khaihnang chrihha, “Nangkhruhra! Nangkhruhra! Sial! Nangkhruhra! Kehasuh,''Para ni brouh rau chrihmo khnaha  himba brau mnoilaiha brau khe uchih kauphi sa mi hing YE.khe para sampha wo thangye saha  “Sial bini bera rau no soihmi hing ye. Skang le ang kauphi saha himba tauh wo le gboiso sei!”khe, para ni brouh rau thang ye nai khe Gboi no nuhha.Bera rau khaih pai tongmo nuhha gbangma bera kthoi nuhha.
Snung-maingma:-Dala roh khe kauphi sanai no le keha pho khathoi mai ya kaugboi sa

KAUBRU TRUE HORROR STORY

KAU BRU HORROR GHOST STORY SITAMPHA NI BRAHA KAUTMA

SALHA SINGKHE SITA MPHA BAHANAU NONABAUH RAU SAHSO YE MSAI BAI BU YAG MI HING KHUPO MAI KHE ,
THANNG MALAI NI THANNG JA HA PHO,
BUNG TONG MO KHE BORONGSORA{ASSAM WO NI KEHA BRU PARA} NKHE BAHANAU TONG MO KHE ATISORA,
KHE BAUKCHA KHOSA NO THANG JA HA ,SAROIHOR MNAUHCHRO-CHROM ONG KHE SOUH JA HA PHO PARA MSUH WO,
NAI- NAI BA SRING SRING .AKHE BAHANAUKEHA Noug KUPI BAUH-BAUH
KHE SAU TOING YAG MO NUH KHE THANG HA ,
REINGSA HA PHO''O BAGRA RAU SA DOKAPHIAUKHLAI LAI RA DI,'' HING YE,
KHE KEHA PHO HOI HING NAI KROI ONG KHE THU PAI THANG MI SNA HING BUNG DOKAPHIAU YE HAH NAI KHE BA LE,BROUH MAHA RIKPHUIH PHING YE MTHU TOING MO NUHHAKUPI KEHA KHROUHPHANG UO SONG TOINGYAG PHO,
KHE ARE KHE KHE THANG YE,RRI KHUSA NAI KHE MUHKHANG UO RANGBLEH BAU TOINGYAG MO NUHHA ,ASUH KHE KRI MI SKOMTHAMA KOLOI HA ,KHE BINI BAUKCHA PHOCHEIHSLAHYA KHAIHA,
PARA NI BROUH PHO LOB SE PAI THANG MO ONG MI KEHA KROI.

KAU BRU TO ENGLISH

'MAY' NI RUK(USE)

Ram:May I come in mam?
Ramha:Adiyuh ang msing de hahmai noh?

Teacher:Yes,you may.
Phrungnai:eñ,hah mai yo

Ram:May I go to library mam?
Ramha:Ang lekhamnouh uo de thanng mai noh Adiyuh?





Wednesday, 18 October 2017

SAL -TAL SIYA (bru poem)

Sal sathah(week) siya, bosi tal siya.
Satung  watui koung ye tangthing siya.

                Jwobla buai buai lai thangha
                 yakgu ong mo bu kathauhya
                 Kauktisal pho souhphai khna,
                  Leinghoihnai sal le kroisikha

Sal sathah siya, bosi tal siya
Satung watui koungye tangthing siya.
               
                 Tuithenai bai phnuhnai tongpho
                 Chajaya kangal le  matang  ou

Sal sathah siya, bosi tal siya
Satung watui koungye tangthing siya
                

Friday, 6 October 2017

SIAL BAI DAU

Daiha phuh uo,bettha philkrung akhe mkha hamya sialha tong pho.bung tre muima rau no kaukchang sa ye sole pho being no phil ni skang. Salha singkhe sialha dau bai malaiha. Bung dau bai kchingkma khalaiha. Baluhya no,bung dau no panda uo kabauha ha chásmailaihnai. Dau khakchang ye buiha.chásmailaihnai panda ni sal souhphaiha,dau sialha ni thing thangha. Sialha saha chongmo doi cháhnaima rau jai khepaimaiya ni je nungnaima mtoi se ongja ha hingye,khe bung abo mtoi donga thwuya ong nai ma bai tuibiha ,dau Bini mkhu lau thing nung maiya ongjaha himba sialha le klaima khe slauh nung pai hoihha. Dau abo mtoi nung ni mkhu thepha khe sial ha swungha“bre bah mtoi? Nung thauyag uo de?”Dau saha“Oh bettha thauha himba bohouh se chathaihya, Ong mi ang le nung mai siya!nung no khaukchoi ri nang khna ang hing ,” sialha saha.Dau hing ha kaukroi.msauh chathaiya ni chája maiya ni sei hing dau saha.”Khakchangma kautma sapai khe dau thang ha sialha no saroi ni mai bini noug uo cháhnaima reing paikhe, khe sialha pho saroi ni mai chá ni thanngha.  Khe dauha pho moimtoi khuri buktouh klau ongnai ma bai moimtoi sialha no rikhlaiha chá di hing ye Dau le klaima no sruhsruh moimtoi nungha himba sialha le jat se nungmaiya.Dau Bini bauhpanda nung paiye sungha,moimtoi rau le thauha de hingye ,khe sialha bung dau no moing phuh ni chongsa doi ongha, khe lachi matongyagha. Kropsrohp ongyag ye bohouh sa mi ang hingsa naiha khe hingye re thanngha .

Snungmaimo: Keha hamya ong khe tre pho hamya ongmaiyo

Tuesday, 19 September 2017

Kaubru story-MUHSROM bai Tauthu

Daiha sal tung phuh keha muhsrom toikang toi Naituk jaha pho.Bettha khe hing ye Naituk souhpai khe baha khe toisa malaihama ,toisa wo souhnaima ni durpa rau ka baihye souhnai nangmi.Abo ka ye baihphuh khe, kasloihye toiyo klaisoing thangha.Mphang ba tongnai Tauthu bung no Nuhya khe kluh Thang kha mung. Abo Muhsrom kluhmo nuh khe Tauthu Mphang blai khauhye daiphut toiyo khoikhlai hoihha Muhsrom ni sam wo. Khe Muhsrom Hiau ye Abo Mphang blai sahka ka ha. Khe daiphut no Abo blai hakhung khauh kchaunangha, khe Muhsrom hakhung wo baih Thangha.Drau mai droih ongja ha.aphuh so no polbangha Tauthu no cheih bul ni hing cheih saih ni khe khe Muhsrom khroh nuhye yakorai yo Waih hoihha, Polbang Sha Yauh ye cheih bera ma hoihha.Asuh khe Tauthu khaih THANGHA.

Snungmaingmo: Keha kaham Ong  khe Tre pho kaham ong ou

MUHSROM BAI KUHSKI

Daiha Barsa ni sal UO, Harong wo birbrai ye kchangto rchahye berai tongja mi Pho. Aphuh Muhsrom Pho Abo doi laimo khroh maiskah paihdruh khe waibahye.
Khe kuhski Muhsrom no saha ,Tma nung ang bai gop kai tong phaiya? "Asuh sasti khe Sauh ni thangmul ri tong mo ni slai?"muhsromha saha ,''ang le masing ni Bauh Mairau Tuisa sau tong mi sei.,akhe nung Pho tuisa sau khe bari hamnai.kuhski sungha,Tma ni masing ni Bauh le tuisa sau phihnai?" Tauh uo ba chini mai gbang rono."
Himba Muhsrom khnaya ye Bini samung Phruh khe tang tongha.
Masing souhphaiha, aphuh khe kuhski mai houhkhoi mi tongmaiya ongha aphuh khe Muhsrom no cha nung paiya khe Nuhha Bini mairbam UO tuisa laruh mo ni ching laye chamo.khe kuhski mauaingsouhha akhe siha
Snungmaingmo: Tini Tang di akhe se khnaih abo ni mthai mai nai.

Sunday, 17 September 2017

MSHAGOBAGO BAI SINGYOIH

Daiha mshagobago blong wo Muhtroi Thang tong phuh uo keha singyoih stehla Bini msaoh sahka ka uo baihkhlaiyo khe Ong tongha pho.Khe mshakhumtuhba siphai thangha,siphai khe Abo singyoih no romha, khua ye chá ni raiha."Uaingsouhkhlaira di, Oh Raiha(King)!" Hing ye singyoih uaingsouhma saing ha"ang no tauh wo le uaingsouh ra di. Ang tre le akhe khe phi siya,akhe nini uaingsouhma no siphlai tong si ua no. Spo si ang nini bauh samung kaham pho no khemai'n pho tongnai bo ni bislai yo!”Khe mshakhumtuhba bung no phioh hoihha.Yaggu uo, polbang rau abo msha no rom ye mphang bai khakrung toingha, . Khapai khe brau msha no zoo wo tuinang naima ni tuikhong la ni thanglaiha.asah khe singyoihha abo doi laimo khroh nuhha msha no.khe msha tong thing thang ye cheikdu waihso pai hoihha,singyoihha saha ,''khahneh ang gboi-boi ong khnaleh?"  Msha no nangkhruh ye khakchangha.

Snungmaimo: Sasu uaingsouhma phnuh mo ni pho khakchangseing bislai yo mai mai yo.

Tuesday, 12 September 2017

CHEMISTRY(CHAK)

•ACID=Bo keha substance (manoi) ,tre substance no hydrogen ion(h+)/proton bauh naima.
->Bini pH khe 7.0 ni tola

Acid pho dalnoi ka OU
1)strong acid BAI 2) weak acid


•BASE: Bo khe keha substance,tre substance ni ching proton /H atom la hoih ou

Monday, 11 September 2017

TAU BAI MUHKHRA MTHU(BRU SHORT STORIES)

Keha Hathai yo Muhkhra Mthu rau tong pho. Daiha masing yo bettha Watoi kluha pho . watoi maiyag ye kchang ye koloi laiha.Aphuh brau ganja mthai nuh laiha, abo no horkhi doi nuh laiha. Hor msung ni chong ye abo no suhsa laiha.brau ni Sam wo keha tau tongnai brau no nai tongha pho. Jat Chung ri maiya leinglaiha,abo Tau brau no sa ye mchiri ni naiha khe brau no saha,'' Nrau le ganja ni mthai no suh sa pai tong mi sei hokhi no suhsa mi ya. Nrau le abo no suhsa pho hor le khemaiya.Areing jwóra khoi pai Tong ou. Bo mthai le nrau no le tungtung khe maiya. Abo ni slai le tongthai se naituk lai sti,Akhe se hakho bokho mai ni pho tong nai.Muhkhra rau abo tau sa mo kaukti laya. Keha muhkhra houhgra saha,''O toikom nung se thanng ye naituk di. Tma ni chung no satong?"Himba abo tau arpho khnaya ye bikhlai phaiha mphang ni ching, abo muhkhra rau no mthauhha muhkhra rau arpho khnaya.Brau no mchiri ni sam wo thanye sa phiha.Brau ni samung chaya ong phi mo bai leingsouh ye ging kaha. Keha muhkhra abo tau rom ye haa wo pop khoisuh hoihha. Akhe abo tau Thoi thanngha.

Sinkrung rau samo:Jat Sauh no sung ya ha le kaukti tari di

Wednesday, 21 June 2017

BRU KSUNGKAUTMA {HISTORY}

Edwin Edwin Chorkhy>‎The DAILY BRU NewsBRU HISTORY SAYAUH MO.BNU PAMPHLET 1. 1995.Anthropologist professor B.M Das Gauhati ( The Tribes of Northeast India, " lekhaboi soiyauh mo doi ong khe Bru rao le Mizoram wo adi yaphang nching mi hing sa ou.Mchoi mchu rao sa mo RAIKSOM KASKAO bai RAIKCHAUH KASKAO brao takhunoi ni achairem broi keha MOG/ MKHUIH raja no msai lai ye salka bai tonglaiou. Himba siphlai tong yauh nai ma YAKSTAM rilai thingwo mchikro lai ye RAIKSOM KASKAO bai RAIKCHAUH KASKAO khe dolnoi wo bauh thang ye utor khauh bai se ye thang mi hing sayauh ou. Sorkhar rao le Raiksom kaskao ni history no le soi ya, je Raikchauh kaskao ni mang se soi ou. Bo history nching wo simai ou, Bru rao le Mizoram wo adi yaphang nching tongsa phai mo sei. Foreigner chung kroi.The Riangs in Tripura, by Jagadish ( Tribal Tribal research institute Govt. Of Tripura: Agartala. Bo soi yauhmo wo Raiksom kaskao ni soi yauh mo kroi. Akhe " A brief accounts of Riangs in Mizoram, by LAITANGA, Tribal research institute,Govt.Of Mizoram. Bo lekhaboi wo pho soi yauh ya. Are ong mi, chung Bru rao le Pu, k. Zawla samo Raiksom kaslao se Mizoram wo adi yaphang nching hahphai mi hing chung khathoi ou.Bo toi ni mmung rao pho Raiksom kaskao ni sauh wo pha yauh mo sei.Toichong, Toikah, Toimasenggrauh - tauh wo Kolodyne hing phaslai yauh mo rao, Toiren - R. Teirei, Gutur - Tutluihing phaslai yauh mo,Toichong toirkong wo Raja ni nouh - kcham palace tong mo rao. Rengdil - Raja ni pukhri tong mo rao, bo Raiksom kaskao ni somoing wo mmung pha yauh mo sei.FOREIGNER CHUNG KROITo be cont .......

Kaubru quote

Hambai.....................
Nung pore pai khe nin pal no pho hoih di.

Chung Bru bsa rau kau thangha ong lai sna.
Being ni atiar ta ong sidi.
Sakni yakung yag bai bahcha sna.
Koili ni sleing ta ong sti.
Yasku pare bahcha sti.
Nin jati no sosa sti.
Mile lai mo kauno sa lai sti.
Yamrau kaham yachak sti.
Imang kaham nuh si di.
Jati no maiya cha si di.
Pal no kaham sa si di.
Uklau pherau ta nai di.
Biskang yapri se si di.
Nungse Jati thonggla ong si di.
Sakni kauno s alai sti...

Tini nching Sapheih sayeih no bera lai ye, kautma kahamno salaiye, Jati bai painji no joto toisa lai sna. Nungse phruh khe tong khe, spo se Jati no toisa nai.

Regards,
Bru Welfare Union India

Tuesday, 20 June 2017

BRU NATIONAL UNION

Edwin Edwin Chorkhy>‎BRU NEWSBRU NATIONAL UNIONPAMPHLET No. 1 of 1995 Dated 9th march .Mizoram wo Bru jati rao sisouh wai ya somoing ( time immemorial ) nching tongsa ye phai mo sei. Lekha soi nikrung rao pho sa ou Bru rao le bo ha ni msa so sei hing ye.SAI gian nang ( Anthropologist ) joto bai siyauh nai, Grierson samo doi ong khe Bru rao le China deso ni Hwangho bai Yangtse toima rkong wo tong phai mo sei hing ye.Kampuchea, Khmer, Vietnam, Thailand bai Burma doi phai ye India Ha wo hahsoing mi hing sa ou. India Ha wobosi rza gona gbangma lai thang phuh nching tong ha. Asia continent ni salka wo tong phuh le " Riangri - oi / Yangshak hing ye pho Bru rao no mkhu / reng yauh ou.Tirhkoh Thangzawna, Bru Hnam zinga rawngbawlna " hing lekhaboi soimo wo pho sa ou. Aizawl para sam wo Chah - bagan tong mo tauh askal ni chrai rao le sasauh achai mi hing chonglai hna, himba Bru jati rao ake phuh Israel jati rao doi khe tongthai kaham mai ye tong phuh wo kai yauh mo sei.Pu K. ZAWLA , " Mizo pipute leh an thlah te chanchin " hing soi mo lekhaboi wo pho - Tualvungi bai Zawlpala phulpui para area wo tong phuh, Tipera Reng no slai nai Baktawng area wo tong mi hing sa ou.Are ong mi, Bru rao no foreigner hing mo le gothe ya hing BNU rao sa ni mchu ou.To be cont ......

Monday, 19 June 2017

Kaubru pechal-jokes

Tma ong mi tehlaha 10+5 calculator wo soi mai ya?

Tma hing khe bung 10 ni sehthai{button} calculator wo nuh mai ya ni !

Saturday, 10 June 2017

BRU KRAINGKAUTMA(Folk tales)-1

YONGKHAUPHA

Sal doi yo mkhusning rau pukhri yo toi Ku Pai tong mi ,aphuh yongkhaupha thang ye mkhusning rau ni rinai Risa tui ye mphang ka thanng ha ,

Akhe mkhusning rau yongkhaupha rinai Risa toi ye kasa thang mo nuh ha ,brau khe langkti sroh,
Khe tui Ku pai khe mbi houhgra thauh RRI saing ha yongkhaupha no,
Achu yongkhau ang no aini rinai Risa hoihkhlai ra ba,' hing ye
Akhe yongkhaupha ,'Hau kaingkati', hing ye khoikhlai ri ha ..
Abo akhe mkhudouh saing ye maiha
Yaggu thauh thaithauhma ma saing phuh khe ,tauhsa kasa phai ra ,tauhsa kasa phai ra di hing yak marom khe Nouh sosoing tuinang ye doka breh ye pal Thu ha ha yongkhaupha (muhkhra),
Tal baluh khe YONGKHAU BAI YONGTE achai ha pho ..
Salha doi khe Yongkhauma Khaih yag nai ma chongha ,
Khe Yongkhauma yongkhaupha no thaisrem khauh la ra di hing tho ha pho
Thaisrem khauh ni thang ja ha ,abo se bahaing mkloi cha Pai mku mungha khe ho phaiha,
Yongkhauma khe Yongkhau Yongte no tui ye Bilai Bai soi no doka breh ye mpha song thing khaih thang ha,
Yongkhaupha souh phai ye doka toksa ha ,
Abo SE bilai SE Yongkhauma ong ye ,slahya kho apheih no abouh Chari tong mi hing ye kau sasau tong ha
Tre waiha Yongkhauma doka khusa sti hing phi ha yongkhaupha,
Aphuh khe soi Yongkhauma ni khorang khe ,slahya khe maituk bausa tong kho hing phi ha

Aphuh khe gingsa ye doka Bram phiau hahsoing ha ,abo se je bilai Bai soi nuh tong ha pho
Akhe phauhkhlai sahso ye Bilai Bai soi no bu buthaih mku khuh ye kham thoing ha pho, yongkhau Yongte no naituk ni

Khe kham tui no , yongkhau Yongte Jang de thanng phai ,hing naituk thanng ha .kham khorang''prong prong chauhprong prong ''
Khe lai kho nai rau no nuh khe sungja ha pho,o lai khonairau yongkhau Yongte ba Jang de thanng phai,hing ye
Lai kho nai rau Bai sahha,''O yongkhaupha muhkho kthuha ,yatheh yak klauha nihih song le Jang Bai le thang phaiya hing..akhe tuikhaunai,moi kho nai rau pahp no sungpaiha,

Khe para msuh ni mphang kaye tong khe yongkhau yongte thung lai mo Nuh hoingha,

Khe chouh chouh baihnang ja ha pho..

Khe yongkhauma song bai no malai ha ,khe mkra nuh khe ouhma sa koloi tong mo sahka ni yeigsai no taing so ye blam khe tong ha .. yongkhaupha sungha,ma to tong tatang ong tong mi hing ... Yongkhauma saha nakra tauhaing krauh tong mi sei hing ye..

Akhe hor wo thu lai phuh khe yongkhaupha no abo yeingsai taing su mo khauh baihching yo mthu toing yag ha...Khe bihih saha,mama thu ni yongkhaupha tauhha thangsing ra ,

Hmmmm ,hing thangsingha yongkhaupha

Uchih sa phi ha among thu ni taha thangsing ra ,

Hmmmm hing thansing phi ha ,

Akhe sroh thangsing khe baha khe yeingsai kpla doi klaisoing ye ouhma sa koloi bai waihthaih hoih yag ha ,

Phuaing doi khe mkra Yongkhaupha Bahaing no napeih banau ye ,phaha pho

'O kaiskau nougkurdouh nouhchisning rau bermai napeih la sra nai de hing mkra pha phuh,

Yongkhau yongte ruhphreh ye saha ,'Tala bo le apa ni Bahaing sei hing ye,

Khe phal nangya ong khe 

Yongkhau yongte no ruhdum ruhkhlai hoihyag ha mchu bai ,

Legau legi 2 hing pung ye baih pai thanng ja ha pho,

Mma khe kahruh tongja ha.

        Written by:. PAL BISNO BRU

 

Thursday, 8 June 2017

HUHSUNG KAIREING

Among Yui huhsung nougba sihmo 
Tuisa toikchang tui nung ni kha raingha Dou.
Abo sal ba bro thang Pai nang mi